Dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ, cách điều trị và chăm sóc

Viêm tai giữa là tình trạng thường xuyên xảy ra ở các bé. Để đảm bảo an toàn cho bé, ba mẹ hãy nắm rõ những dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ để có phương hướng xử trí nếu gặp phải.

1Viêm tai giữa là bệnh gì?

Viêm tai giữa ở trẻ là một trong những bệnh lý xuất hiện phổ biến. Đây là tình trạng tai bị viêm nhiễm và tổn thương do các loại vi khuẩn hoạt động trong tai hoặc bị ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài môi trường. Hiện nay, bệnh viêm tai ở trẻ thường xuất hiện dưới 2 hình thức: viêm tai giữa có dịch tiết và viêm tai giữa cấp tính.

Viêm tai giữa ở trẻ là một trong những bệnh lý thường gặp

2Nguyên nhân viêm tai giữa ở trẻ

Viêm tai giữa xảy ra khi bé bị mắc 1 cơn cảm, từ đó khiến phần tai giữa bị sưng to, dịch nhầy tụ lại ở phía sau màng nhĩ. Dưới đây là một số nguyên nhân trẻ bị viêm tai chủ yếu thường gặp:

• Hệ miễn dịch của bé chưa phát triển một cách toàn diện, không đủ sức kháng lại sự xâm nhập của hàng loạt vi khuẩn.
• Cấu trúc tai của trẻ chưa được hoàn chỉnh. Theo đó, tai trong của bé sẽ được nối với mặt sau cổ họng qua ống thính giác. Thông thường, ống thính giác sẽ mở ra, cho phép các tạp chất và chất lỏng đi ra ngoài.
• Tuy nhiên, khi ống này bị đóng lại, các chất lỏng sẽ bị bí tắc, dẫn đến nhiễm trùng. Đặc biệt, vi khuẩn sẽ xâm nhập mạnh hơn do thính giác của bé ngắn hơn, các chất thải dễ bị ứ đọng và tắc trong tai.

3Trẻ nào dễ mắc bệnh viêm tai giữa?

Theo nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, 75% trẻ em dưới 3 tuổi sẽ bị mắc viêm tai giữa ít nhất 1 lần. Theo đó, sẽ có gần 50% số trẻ này sẽ bị viêm tai tới 3 lần trước khi 4 tuổi. Do vậy, ba mẹ cần hiểu rõ, hiểu đúng về bệnh viêm tai giữa ở trẻ để có phương án chủ trị nếu gặp phải.

Có tới 75% các bé dưới 3 tuổi mắc bệnh viêm tai giữa ít nhất 1 lần

4Dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ sẽ khó phát hiện nếu bé chưa biết nói. Trong trường hợp này, chủ yếu bé sẽ chỉ khóc và quấy hơn. Lúc này, ba mẹ có thể nhận thấy tẻ bị viêm tai qua những biểu hiện phổ biến sau:

• Bé bị sốt cao (có thể lên tới 39 độ C).
• Hay lặp lại hành động dùng tay kéo vành tai.
• Trằn trọc, quấy khóc, khó ngủ.
• Bị giảm thính lực hoặc không phản ứng với âm thanh bên ngoài môi trường.
• Chảy dịch mủ từ trong ống tai ra ngoài. Nếu gặp trường hợp này thì chứng tỏ màng nhĩ của bé đã bị vỡ do áp lực lớn.
• Các mảng dịch mủ đóng vảy xung quanh tai.
• Khi thực hiện ấn tay hoặc kéo vùng tai thì bé đau, khóc.
• Bé ăn không ngon miệng, ăn ít hơn so với mọi lần.

5Biến chứng bệnh viêm tai giữa ở trẻ

Tùy theo tình trạng bệnh viêm tai giữa ở trẻ mà biến chứng sẽ có những mức độ khác nhau. Một số trường hợp, tình trạng viêm sẽ tự khỏi sau một vài ngày. Tuy nhiên, đa phần sẽ cần điều trị bằng thuốc.

Nếu ba mẹ nhận thấy tình trạng viêm nhiễm tai của bé trở nặng, hãy nhanh chóng đưa con đến gặp bác sĩ. Bởi nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời, bé sẽ gặp phải một số biến chứng như sau:

• Chuyển sang mức độ viêm mãn tính, gây chảy dịch tai, đau rát, ảnh hưởng đến thính giác của bé.
• Màng nhĩ bị thủng.
• Khớp giữa các xương con bị xơ cứng.
• Đối với những trẻ chưa nói sõi có thể gây rối loạn ngôn từ.
• Đặc biệt, bệnh viêm nhiễm tai ở trẻ sẽ trở nên nặng hơn với một số biến chứng nghiêm trọng như: áp xe não, viêm màng não, viêm tắc tĩnh mặt, liệt dây thần kinh mặt,…

Thính giác của bé sẽ bị ảnh hưởng khi viêm tai giữa trở nặng

6Chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa ở trẻ

Chẩn đoán bệnh viêm tai giữa

Để chẩn đoán bệnh viêm tai giữa ở trẻ, bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện nội soi hoặc sử dụng các dụng cụ y tế chuyên dụng để soi tai nhằm phát hiện những tổn thương bên trong tai. Thông qua đó, bác sĩ có thể đưa ra những chẩn đoán ban đầu về tai của bé.

Nếu màng nhĩ khỏe mạnh, tai sẽ có màu trắng sáng hoặc xám hồng, trong mờ. Ngược lại, khi bị nhiễm trùng, màng nhĩ sẽ bị sưng đỏ, viêm, sung huyết, căng phồng và chứa dịch nhầy.

Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám các vùng liên quan như mũi xoang, cổ họng, vùng vòm hay nhịp thở. Qua đó, các dấu hiệu viêm nhiễm đường hô hấp có thể được phát hiện và điều trị kịp thời.

Điều trị bệnh viêm tai giữa

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ thường được chia ra làm 3 giai đoạn: sung huyết, ứ mủ và vỡ mủ. Tùy từng giai đoạn mà cách điều trị viêm tai giữa ở trẻ em sẽ được thực hiện khác nhau. Cụ thể:

• Ở giai đoạn sung huyết, phương pháp điều trị nội khoa bằng kháng sinh toàn thân sẽ được áp dụng. Bởi vi khuẩn gây nên viêm tai giữa ở trẻ thường là liên cầu, phế cầu, Hemophilus Influenza,… Do vậy, dùng kháng sinh cùng một số loại thuốc chống viêm, hạ sốt, chống phù nề, giảm đau,…, kết hợp với điều trị mũi họng sẽ giảm tình trạng viêm nhiễm tai giữa ở trẻ.
• Ở giai đoạn ứ mủ, bác sĩ sẽ cân nhắc trích rách màng nhĩ dẫn lưu mủ, đồng thời sử dụng các loại thuốc điều trị toàn thân khác.
• Nếu tình trạng viêm tai giữa đã trải qua 2 giai đoạn này, dịch mủ bít tắc trong tai sẽ tự động kháng vỡ phần mỏng nhất của màng nhĩ và thoát ra ngoài. Lúc này, màng nhĩ của bé sẽ bị thủng. Để khắc phục tình trạng này, bác sĩ thường sử dụng phương pháp làm thuốc tai.

Đặc biệt, theo BSCKI. Nguyễn Thanh Sơn – Chuyên khoa Tai mũi họng nhấn mạnh: Đa số các bé bị viêm tai giữa sẽ tự khỏi trong 3 – 4 ngày khi có thuốc kháng sinh hoặc không.

Tuy nhiên, khi gặp tình trạng viêm tai giữa ở trẻ, ba mẹ không nên tự ý mua thuốc ngoài về điều trị cho con. Điều này có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như điếc hoàn toàn. Bởi tác dụng của một số thành phần trong thuốc nhỏ tai có thể gây ngộ độc ốc tai.

Do vậy, ba mẹ nên đưa bé tới các cơ sở chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác tình trạng viêm nhiễm, nguyên nhân gây ra. Từ đó, bác sĩ sẽ tư vấn và đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Ba mẹ nên cho bé tới bác sĩ khi nhận thấy dấu hiệu viêm tai giữa

7Cách chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa

Vệ sinh sạch sẽ tai, mũi, họng

Tai, mũi, họng là “bộ 3” tác động qua lại với nhau. Do vậy, nếu trẻ bị viêm tai giữa, ba mẹ cần giữ gìn vệ sinh sạch sẽ 3 bộ phận này. Cụ thể:

• Vệ sinh tai: Nếu tai bị chảy mủ, ba mẹ hãy dùng dụng cụ lấy ráy tai cho bé lau nhẹ nhàng. Lưu ý lau không quá sâu bởi điều này có thể khiến tai bé bị tổn thương. Đặc biệt, ba mẹ không được dùng bông che kín tai mà hãy để nước mủ chảy ra ngoài.
• Vệ sinh mũi: Ba mẹ hãy dùng nước muối sinh lý để rửa mũi cho bé mỗi ngày. Nếu thời tiết lạnh, các mẹ hãy dùng nước muối ấm để ngâm, tránh để bé bị cảm lạnh.
• Vệ sinh họng: Ba mẹ cần vệ sinh miệng và rơ lưỡi hàng ngày cho bé. Với những trẻ lớn hơn, hãy cho con súc miệng bằng nước muối.

Gạc răng miệng Dr. Papie sợi Polyester (Từ 0 – 3 tuổi)

Thiết lập chế độ ăn uống hợp lý

Khi gặp tình trạng viêm tai giữa ở trẻ, ba mẹ hãy thiết lập một chế độ ăn hợp lý cho con. Trẻ bị viêm tai giữa thường quấy khóc, khó chịu và mệt mỏi. Do vậy, ba mẹ hãy bổ sung cho con các loại thức ăn nhiều hàm lượng dinh dưỡng. Đồng thời, hãy chia nhỏ bữa ăn trong ngày để bé được bổ sung nhiều hơn.

Ngoài ra, cho trẻ uống nhiều nước lọc và ăn các loại hoa quả cũng là một trong những việc nên làm khi bé bị viêm nhiễm. Đối với những bé dưới 6 tháng tuổi, ba mẹ hãy tăng lượng sữa hàng ngày hoặc cho bé bú nhiều hơn.

Tuân thủ các chỉ định của bác sĩ

Ba mẹ hãy cho bé uống thuốc đầy đầy đủ theo chỉ định của bác sĩ chủ trị. Đặc biệt, ba mẹ không nên cho con sử dụng các loại thuốc ngoài hướng dẫn của bác sĩ.

Nếu trẻ bị sốt, các mẹ hãy chườm khăn ấm để bé mau hạ sốt. Nên cho bé mặc quần áo mỏng, nằm ở nơi thoáng mát. Khi trẻ bị sốt trên 38,5 độ C, đau nhiều, khó chịu trong người, ba mẹ hãy cho bé uống thuốc hạ sốt.

Cho bé đến viện nếu tình trạng trở nặng

Nếu ba mẹ thấy tình trạng viêm tai giữa ở trẻ không thuyên giảm, hãy đưa ngay bé đến bệnh viện để được tư vấn và tái khám. Cụ thể:

• Bé liên tục kêu đau, mức độ và số lần đau tăng dần.
• Bé liên tục sốt cao, dùng thuốc hạ sốt nhưng không đỡ.
• Bé tỏ ra khó chịu, bỏ ăn, quấy khóc và bỏ bú trong thời gian dài.
• Bé bị tiêu chảy hoặc nôn mửa.

8Biện pháp phòng ngừa bệnh viêm tai giữa ở trẻ

Trẻ sơ sinh và các bé dưới 2 tuổi là đối tượng dễ bị viêm tai giữa nhất. Bởi sức đề kháng và hệ miễn dịch của bé khá yếu. Ngoài ra, với cấu trúc tai chưa hoàn thiện, ba mẹ càng nên lưu ý một số biện pháp phòng tránh bệnh viêm tai giữa ở trẻ như sau:

• Các mẹ nên cho bé bú sữa mẹ ít nhất 6 tháng. Bởi các kháng thể có trong sữa mẹ sẽ giúp bé chống lại bệnh viêm tai tốt hơn. 
• Không để trẻ nằm bú. Bởi điều này có thể khiến bé bị sặc sữa lên vùng tai và vùng mũi. Theo nhiều bác sĩ, đây chính là nguyên do khiến bé có nguy cơ cao mắc bệnh viêm tai giữa.
• Luôn giữ vệ sinh tai sạch sẽ cho bé bằng khăn mềm. Lưu ý sau khi lau tai hay rửa mặt, các mẹ hãy giặt khăn sạch và phơi khô.
• Tuyệt đối không để nước chảy vào tai bé khi tắm gội.
• Không tự ý cho tăm bông chọc sâu vào tai bé.
• Không sử dụng dụng cụ lấy ráy tai hoặc lau tai cho bé khi ngứa. Lúc này, ba mẹ hãy cho bé đến bác sĩ để được thăm khám và tư vấn.
• Ba mẹ đưa bé đi tiêm chủng định kỳ. Tiêm phòng có thể giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh viêm tai giữa ở trẻ.
• Tránh cho bé tiếp xúc với khói của thuốc lá.
• Khi bé bị ốm, cảm cúm hay sốt, ba mẹ hãy điều trị dứt điểm.

Ba mẹ cần tránh để nước vào tai bé khi tắm

9Giải đáp một số câu hỏi liên quan

Bệnh viêm tai giữa có nguy hiểm không?

Viêm tai giữa ở trẻ là 1 bệnh lý viêm nhiễm. Nếu bé không được điều trị dứt điểm có thể dẫn tới mức độ viêm tai giữa mãn tính. Khi xảy ra tình trạng này sẽ khó trị dứt điểm và hay bị tái phát. Các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra như nghe kém hoặc điếc hoàn toàn. Bên cạnh đó, viêm tai giữa để lâu sẽ khiến trẻ chậm nói, chậm phát triển. 

Bệnh viêm tai giữa có lây không?

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ hoàn toàn có thể lây lan qua đường mũi họng, từ viêm mũi họng biến chứng tới viêm tai giữa. 

Theo đó, bệnh viêm tai giữa rất phổ biến tại Việt Nam. Đặc biệt, căn bệnh này có thể trở thành hiểm họa ngầm tại các trường mầm non, tiểu học. Do vậy, ba mẹ cần lưu ý phòng ngừa cho con tốt nhất.

Theo khuyến cáo từ các bác sĩ, biến chứng mất thính lực do viêm tai giữa sẽ khiến trẻ chậm nhận thức, ảnh hưởng lớn đến tương lai sau này của trẻ. Đặc biệt, trẻ có nguy cơ tử vong nếu biến chứng viêm màng não và viêm não xảy ra.

Tại sao trẻ em dễ mắc viêm tai giữa hơn người lớn?

Trẻ em có dễ mắc bệnh viêm tai giữa hơn người lớn bởi những lý do sau:

• Trẻ nhỏ có kết cấu vòi nhĩ ngắn và nằm ngang. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các chất lỏng tụ lại ở khu vực phía sau màng nhĩ.
• Hệ thống miễn dịch của trẻ vẫn chưa được phát triển đầy đủ.
• Trẻ em có VA lớn hơn so với người lớn, do vậy dễ gặp tình trạng viêm tai giữa.

10Đôi lời từ Đồ Bé Gái

Viêm tai giữa ở trẻ có thể gây ảnh hưởng lớn nếu không được chữa trị kịp thời. Hy vọng qua bài viết của Đồ Bé Gái, ba mẹ có thể nắm rõ những dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ để có biện pháp điều trị kịp thời, giúp bé phát triển một cách toàn diện nhất. 

Phương Anh tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Trúc Lâm